W określonych przypadkach kontrola drogowa Policji może zakończyć się zatrzymaniem prawa jazdy kierującemu pojazdem. We wpisie przedstawiam kwestię zatrzymania prawa jazdy w 2024 roku w związku z ujawnionym przestępstwem albo wykroczeniem. Z wpisu dowiedzą się Państwo między innymi tego, jak odzyskać zatrzymane prawo jazdy.
Specjalizujemy się w sprawach karnych związanych z zatrzymaniem kierującemu prawa jazdy. Jeżeli poszukują Państwo pomocy prawnej w sprawie karnej, zachęcamy do kontaktu.
We wpisie kompleksowo przedstawiam kwestię zatrzymania prawa jazdy przez Policję w związku z ujawnionym przestępstwem lub wykroczeniem. Wiem jednak, że wielu z Państwa trafiło na ten wpis nie przypadkiem lecz w związku z faktycznym zatrzymaniem prawa jazdy. Dlatego poniżej zamieściłem odnośniki odsyłające do konkretnych informacji, które mogą być dla Państwa w danej chwili szczególnie przydatne:
- zatrzymanie prawa jazdy a dalsze prowadzenie pojazdu mechanicznego – kliknij tutaj ›
- postanowienie prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy – kliknij tutaj ›
- zaskarżenie postanowienia prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy – kliknij tutaj ›
- zwrot zatrzymanego prawa jazdy w toku sprawy o przestępstwo albo wykroczenie – kliknij tutaj ›
Zatrzymanie prawa jazdy za narkotyki
Inaczej wygląda kwestia zatrzymania prawa jazdy za narkotyki. Dotyczy ona podejrzenia prowadzenia pojazdu po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu. Poświęciłem jej wpis: Zatrzymanie prawa jazdy za narkotyki (2024). W tych sprawach prokuratorzy i sądy nierzadko niesłusznie zatrzymują kierującym prawo jazdy.
Ma to związek ze zmianą przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zmiana wpłynęła na procedurę wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy. W takiej sprawie zachęcam do kontaktu z adwokatem.
Przyczyny zatrzymania prawa jazdy
Uprawnienie Policji do zatrzymania prawa jazdy regulują przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ustawa wymienia wiele przypadków, w których może dojść do zatrzymania prawa jazdy przez Policję.
Są to nie tylko przypadki, które omawiam w tym wpisie, ale i np. upływ terminu ważności prawa jazdy, przekroczenie dopuszczalnej ilości punktów, stwierdzenie braku określonych dokumentów, przekroczenie dopuszczalnej prędkości o więcej niż 50km/h na obszarze zabudowanym, czy też naruszenie obowiązków, które dotyczą kierowców zawodowych. Wymienia je art. 135 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Ponadto, ustawa określa odrębne tryby zatrzymania prawa jazdy dla tych wydanych w kraju i zagranicą. Ten wpis jest poświęcony zatrzymaniu prawa jazdy, które zostało wydane w kraju.
Zatrzymanie prawa jazdy w związku z przestępstwem lub wykroczeniem
Ustawa określa m.in. dwa przypadki zatrzymania prawa jazdy w związku z ujawnionym przez Policję przestępstwem lub wykroczeniem. Zgodnie z ustawą policjant:
- zatrzyma (na pewno, jest to zatrzymanie obligatoryjne) prawo jazdy w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu. Podstawa prawna to art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy Prawo o ruchu drogowym,
- może zatrzymać (ale nie musi, jest to zatrzymanie fakultatywne) prawo jazdy w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za który może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. Podstawa prawna: art. 135 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym.
Powyższa podstawa prawna zatrzymania prawa jazdy zostanie wpisana do pokwitowania zatrzymania prawa jazdy. To ważna informacja, bo wynika z niej dlaczego prawo jazdy zostało zatrzymane kierującemu oraz w jakim kierunku będzie prowadzone postępowanie karne. Ma to znaczenie w kontekście działań, które należy podjąć, aby odzyskać zatrzymane prawo jazdy.
Obowiązkowe zatrzymanie prawa jazdy przez Policję
Pierwszy przypadek, w którym Policja na pewno zatrzyma prawo jazdy, dotyczy czynów zabronionych, w których pojawia się kwestia prowadzenia pojazdu po alkoholu lub środkach odurzających, zwłaszcza:
- przestępstwa jazdy po alkoholu lub narkotykach, o którym mowa w art. 178a § 1 Kodeksu karnego, oraz
- wykroczenia jazdy po użyciu alkoholu lub narkotyków, o którym mowa w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń.
W praktyce do zatrzymania prawa jazdy dojdzie zawsze wtedy, gdy w związku ze zdarzeniem drogowym w organizmie kierującego pojazdem ujawnione zostanie niedopuszczalne stężenie alkoholu lub obecność środków odurzających.
Zatrzymanie prawa jazdy w związku z ujawnieniem powyższych czynów zabronionych jest obowiązkowe. To dlatego, że stosowanie przez sąd środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów w związku z ukaraniem za te czyny jest także zasadniczo obowiązkowe.
Zakazu prowadzenia pojazdów można uniknąć, co omówię w odrębnych wpisach. Jeśli obecnie poszukują Państwo pomocy prawnej w takiej sprawie, zachęcam do kontaktu z adwokatem.
Fakultatywne zatrzymanie prawa jazdy przez Policję
Drugi przypadek, w którym Policjant może – ale nie musi – zatrzymać kierującemu prawo jazdy dotyczy zasadniczo przestępstw i niektórych wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, np. w związku poważnym wypadkiem drogowym. W przypadku ukarania za takie czyny sąd może – ale nie musi – orzec wobec kierującego zakaz prowadzenia pojazdów.
W tych przypadkach istnieje większa szansa na uniknięcie zakazu prowadzenia pojazdów, co wyjaśnię w jednym z kolejnych wpisów. Jeśli obecnie poszukują Państwo pomocy prawnej w takiej sprawie, zachęcam do kontaktu z adwokatem.
Zatrzymanie prawa jazdy w praktyce
Do zatrzymania prawa jazdy może dojść w związku z podjętą przez funkcjonariuszy Policji kontrolą drogową lub ujawnionym zdarzeniem drogowym (np. wypadkiem drogowym).
Zatrzymanie prawa jazdy w związku z ujawnieniem u kierującego niedozwolonego stężenia alkoholu lub obecności środków odurzających poprzedzi badanie trzeźwości analizatorem wydechu (badanie alkomatem) lub badanie śliny (na zawartość środków działających podobnie do alkoholu). Jeśli wyniki powyższych badań będą dla kierującego niekorzystne, wówczas policjant zatrzyma kierującemu prawo jazdy.
W praktyce mogą wystąpić bardziej złożone sytuacje, np. dodatkowe badanie trzeźwości w jednostce Policji alkomatem stacjonarnym. Ponadto, po badaniu śliny, z którego wynika możliwa obecność środka odurzającego, kierujący zostanie zabrany do szpitala celem pobrania krwi. Dla Policji już pierwsze miarodajne badanie trzeźwości lub negatywny dla kierującego wynik badania śliny będzie podstawą do zatrzymania prawa jazdy.
W pozostałych przypadkach, w których kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za który może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, zatrzymanie prawa jazdy zależy od oceny policjanta. Tej oceny policjant dokonuje na podstawie okoliczności zdarzenia. Istotne będą zwłaszcza stopień naruszenia przez kierującego zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz zagrożenie, jakie swoim zachowaniem kierujący pojazdem stworzył dla bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Przykładowo nie należy obawiać się zatrzymania prawa jazdy z w związku z niegroźną kolizją drogową wynikłą z nieuwagi kierującego. Do zatrzymania prawa jazdy może natomiast dojść w związku z poważnym wypadkiem drogowym, który nastąpił w wyniku rażącego naruszenia przepisów ruchu drogowego (np. znacznego przekroczenia dopuszczalnej prędkości).
Sprzeciw wobec zatrzymania prawa jazdy
Czynności zatrzymania prawa jazdy przez policjanta nie można kwestionować. Kierujący może natomiast zaskarżyć postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy, o czym będzie mowa w dalszej części wpisu.
Bardzo ważne aby w związku z zatrzymaniem przez policjanta prawa jazdy kierujący podał prawidłowy adres do korespondencji. Na podany adres zostanie przesłane m.in. postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy, które można zaskarżyć.
Jeśli poszukują Państwo pomocy w związku z zatrzymaniem prawa jazdy, zachęcamy do kontaktu.
Elektroniczne zatrzymanie prawa jazdy
Od końca 2020 roku prawo jazdy wydane w kraju zatrzymywane jest elektronicznie. Następuje to poprzez wprowadzenie informacji o zatrzymaniu prawa jazdy do centralnej ewidencji kierowców (art. 135b ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym).
Oznacza, to że Policjant fizycznie nie zatrzyma blankietu dokumentu prawa jazdy wydanego w kraju. Należy pamiętać, że choć dokument prawa jazdy pozostanie w posiadaniu kierującego, to jego uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi ulegają zawieszeniu (art. 104a ust. 1 pkt 1 ustawy o kierujących pojazdami).
Prowadzenie pojazdu pomimo zatrzymanego prawa jazdy i zawieszonych uprawnień może skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie, o którym mowa w art. 94 Kodeksu wykroczeń (prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnienia). Szerzej tę kwestię omówię w odrębnym wpisie.
Pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy
Zatrzymanie prawa jazdy następuje za pokwitowaniem, które wydawane jest kierującemu. Zawiera ono w szczególności informacje o:
- danych policjanta zatrzymującego prawo jazdy i jego jednostki,
- datę zatrzymania prawa jazdy,
- danych dokumentu prawa jazdy, oraz
- powodu zatrzymania.
To ważne informacje w kontekście obrony i działań zmierzających do odzyskania prawa jazdy. Ponadto, w określonych przypadkach pokwitowanie stanowi okresowe uprawnienie do kierowania pojazdem, o czym mowa m.in. w pouczeniu.
Zatrzymanie prawa jazdy a dalsze prowadzenie pojazdu
Możliwość dalszego prowadzenia pojazdu po zatrzymaniu przez Policję prawa jazdy w związku z ujawnionym przestępstwem lub wykroczeniem zależy od powodu zatrzymania prawa jazdy.
Jeśli do zatrzymania prawa jazdy doszło w związku z podejrzeniem prowadzenia pojazdu przez kierującego w stanie nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu lub po użyciu środka odurzającego (podstawa prawna: art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy Prawo o ruchu drogowym), dalsze prowadzenie pojazdu przez jest niedopuszczalne.
W takiej sytuacji, jeśli na przykład pojazd kierującego nie został bezpiecznie zatrzymany, zostanie on powierzony osobie wskazanej przez kierującego lub nawet odholowany.
Jeśli powodem zatrzymania prawa jazdy jest ujawnienie przez Policję przestępstwa lub wykroczenia, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów (podstawa prawna: art. 135 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym), pokwitowanie uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni (art. 135 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym).
Prowadzenie pojazdu po upływie 7 dni może skutkować odpowiedzialnością za wykroczenie, o którym mowa w art. 94 Kodeksu wykroczeń.
Postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy
Zatrzymanie przez policjanta prawa jazdy uruchamia procedurę, która zmierza do wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w związku z ujawnionym przestępstwem lub wykroczeniem.
Po zatrzymaniu prawa jazdy policjant ma obowiązek niezwłocznie, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy wydanego w kraju, przekazać informację o zatrzymaniu prawa jazdy odpowiednio:
- prokuratorowi – jeśli zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło w związku z ujawnionym przestępstwem, albo
- sądowi rejonowemu – jeśli zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło w związku z ujawnionym wykroczeniem.
Prokurator albo sąd rejonowy ma obowiązek – w terminie 14 dni od otrzymania od Policji informacji o zatrzymaniu prawa jazdy – wydać postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy (art. 137 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym).
Oczywiście takie postanowienie może zostać wydane tylko w sytuacji, w której istnieją podstawy do zatrzymania prawa jazdy, czyli gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia drogowego, za które musi lub może zostać orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. Jeśli tych podstaw brak, prokurator albo sąd zwrócą prawo jazdy kierującemu.
Kwestia terminu wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy
Z przywołanych powyżej przepisów wynika, że postanowienie prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy powinno zostać wydane najpóźniej w ciągu 21 dni od zatrzymania kierującemu prawa jazdy. Termin ten może być nawet krótszy. Zależy od tego, kiedy informacja o zatrzymaniu prawa jazdy zostanie przekazana przez Policję prokuratorowi albo sądowi.
W praktyce dominuje pogląd, że powyższe terminy mają charakter instrukcyjny. Oznacza to, że uchybienie tym terminom nie wywołuje negatywnych skutków procesowych, a prokurator albo sąd może wydać postanowienie o zatrzymaniu kierującemu prawa jazdy także po upływie 14-dniowego terminu, o którym mowa w przywołanym wyżej przepisie.
To wykładania korzystna dla organów, a niekorzystna dla kierowców. Na uwagę zasługuje jednak treść art. 137 ust. 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nim gdy nie wydano postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy, postanowienie o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy wydaje odpowiednio prokurator albo sąd rejonowy. Fragment: „nie wydano postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy” można rozumieć dwojako. Po pierwsze, nie wydano postanowienia wobec braku podstaw do uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Po drugie: nie wydano postanowienia w 14-dniowym terminie. W drugim przypadku niedochowanie 14-dniowemu terminu do wydania przez organ postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy skutkowałoby obowiązkiem organu (wydaje, czyli ma obowiązek) do wydania postanowienia o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy. Zwróćmy uwagę, że jeśli 14-dniowy termin do wydania postanowienia ma charakter instrukcyjny, to realizacja obowiązku organu do zwrotu prawa jazdy jest zależna tylko od organu. Co więcej, obywatel może ponosić bardzo negatywne konsekwencje bierności organu w postaci trwania zawieszenia uprawnień.
Zażalenie na postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy
Na postanowienie prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy kierującemu przysługuje zażalenie (art. 137 ust. 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym). Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy.
Sama przesyłka stanowi istotną informację: jeżeli postanowienie wydał prokurator, to sprawa prowadzona jest pod kątem przestępstwa. Jeżeli postanowienie wydał sąd rejonowy, sprawa prowadzona jest pod kątem wykroczenia.
Jeśli postanowienie wydał prokurator, to zażalenie wnosi się za pośrednictwem prokuratora do sądu rejonowego właściwego do rozpoznania sprawy. Jeśli wydał je sąd rejonowy, zażalenie wnosi się do tego sądu (zażalenie rozpozna inny równorzędny skład tego sądu).
W praktyce zażalenie należy nadać do nadawcy postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy, na podane w piśmie dane adresowe.
Kiedy skarżyć postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy?
Zaskarżenie postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy jest w praktyce elementem obrony w sprawie karnej o przestępstwo lub wykroczenie drogowe. Nie ma uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, kiedy skarżyć to postanowienie. O szansach na powodzenie zażalenia będą decydować okoliczności konkretnego przypadku, a te są zawsze indywidualne. Co więcej, wniesienie zażalenia należy rozważyć także w kontekście taktyki obrończej, planowanej w konkretnej sprawie.
To kwestia złożona i poświęcę jej odrębny wpis na blogu. Tych z Państwa, którzy otrzymali postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy i rozważają jego zaskarżenie, zachęcam do kontaktu z adwokatem. Z doświadczenia wiem, że zasadniczo warto rozważyć zażalenie na postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy wydane w sprawie:
- w której orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów jest fakultatywne (np. wypadku drogowego, kolizji, podstawa prawna: art. 135 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym),
- prowadzenia pojazdu w stanie pod wpływem lub po użyciu środków odurzających,
- nieoczywistego przypadku prowadzenia po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości.
Zdecydowanie warto podjąć obronę już na tym etapie, ponieważ postępowanie karne może trwać wiele miesięcy i dłużej. W tym czasie, na skutek postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy, uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi są zawieszone – także w sytuacji, gdy od początku brak było podstaw do zatrzymania kierującemu prawa jazdy. Kolejna szansa na zwrot prawa jazdy kierującemu w praktyce może pojawić się dopiero na sądowym etapie sprawy.
Jeżeli poszukują Państwo pomocy prawnej w sprawie karnej związanej z zatrzymaniem kierującemu prawa jazdy, zachęcamy do kontaktu.
Zwrot zatrzymanego prawa jazdy w toku sprawy
Jeżeli postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy nie zostało zaskarżone albo sąd nie przychylił się do zażalenia kierującego, możliwy jest zwrot zatrzymanego prawa jazdy jeszcze w dalszym toku sprawy (tj. przed jej zakończeniem).
Zwrot prawa jazdy, o którym tutaj piszę, nie dotyczy odzyskania prawa jazdy po orzeczonym środku karnym – zakazie prowadzenia pojazdów. Tej kwestii poświęcę odrębny wpis.
Sprawa, w której zatrzymano kierującemu prawo jazdy, najczęściej znajdzie swój finał w sądzie. Co do zasady obrona polega na podważeniu zasadności oskarżenia. Tym samym w jej toku można podważać okoliczności, w oparciu o które zatrzymano kierującemu prawo jazdy – czyli wykazywać, że popełnienie przestępstwa lub wykroczenia przez kierującego jest wątpliwe. Taka obrona, poparta odpowiednimi wnioskami, jeszcze w toku sprawy, tj. przed jej zakończeniem, może skutkować zwrotem prawa jazdy kierującemu co najmniej na czas trwania postępowania.
Mogę to potwierdzić własną praktyką obrończą, w której odzyskałem Klientowi prawo jazdy w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji. Co ciekawe, miało to miejsce w sprawie o przestępstwo z art. 178a § 1 Kodeksu karnego, w której sąd skazując obowiązkowo orzeka co najmniej 3-letni zakaz prowadzenia pojazdów.
Podobnie jak w przypadku zażalenia na zatrzymanie prawa jazdy, jest to kwestia złożona. Uzyskanie zwrotu prawa jazdy w toku postępowania stanowi element obrony w sprawie karnej. Oznacza to, że broniąc się przed zarzutem należy jednocześnie poddawać pod wątpliwość zasadność zatrzymania prawa jazdy. W praktyce nie jest to takie proste.